Το παιδί μου βήχει
Ο βήχας είναι μια από τις πρώτες αιτίες επίσκεψης ασθενών στα παιδιατρικά ιατρεία και το άσθμαείναι η συχνότερη χρόνια πάθηση της παιδικής ηλικίας. Παρά το γεγονός ότι ο βήχας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται το άσθμα, δε σημαίνει απαραίτητα ότι κάθε παιδί που βήχει έχει άσθμα.
Τι είναι βήχας;
Ο βήχας είναι ένα πολύ συνηθισμένο σύμπτωμα στην παιδική ηλικία, το οποίο μερικές φορές προκαλεί έντονη ανησυχία στους γονείς. Αν και συχνά είναι ενοχλητικός τόσο για το ίδιο το παιδί (επηρεασμός ύπνου, παιχνιδιού, σχολικής απόδοσης) όσο και για το περιβάλλον του, συνήθως δεν υποκρύπτει κάτι σοβαρό. Ο βήχας αποτελεί ουσιαστικά ένα φυσιολογικό αμυντικό αντανακλαστικό του οργανισμού μας, που συμβάλει στον καθαρισμό της αναπνευστικής οδού, των βρόγχων και των πνευμόνων από φλέγματα (βλέννα) και ερεθιστικούς παράγοντες (ξένα σώματα) όπως η σκόνη. Υγιή παιδιά μπορεί να έχουν από 1 έως και 34 επεισόδια βήχα την ημέρα.
Τι είναι το άσθμα;
Το βρογχικό άσθμα ή απλώς άσθμα είναι χρόνιο νόσημα που εκδηλώνεται σε κάθε ηλικία. Ανάλογα με την αιτία που το προκαλεί ή την ηλικία του ασθενή χρησιμοποιούνται διευκρινιστικά αντίστοιχοι επιθετικοί προσδιορισμοί. Έτσι, όταν οφείλεται σε αλλεργικά αίτια, αναφέρεται ως αλλεργικό άσθμα, όταν πυροδοτείται από λοιμώξεις, ως λοιμώδες άσθμα, όταν παρουσιάζεται στα παιδιά, ως παιδικό ή σε βρέφη, ως βρεφικό άσθμα.
Ανεξαρτήτως αιτιολογίας ή ηλικίας εκδήλωσης των συμπτωμάτων το κύριο χαρακτηριστικό της νόσου είναι η χρόνια φλεγμονή (ερεθισμός) των βρόγχων και η ποικίλου βαθμού στένωση τους που οδηγεί στην εμφάνιση συριγμού (σφύριγμα στο στήθος κυρίως στη φάση της εκπνοής), βήχα, συσφικτικό αίσθημα στο στήθος και δυσκολία στην αναπνοή. Αν και ο ασθματικός ασθενής μπορεί να παρουσιάζει καθημερινά συμπτώματα και συχνούς παροξυσμούς (εξάρσεις), σπάνια το άσθμα γίνεται απειλητικό για τη ζωή. Αρκετά βρέφη και παιδιά προσχολικής ηλικίας που παρουσιάζουν στα πρώτα χρόνια της ζωής τους υποτροπιάζοντα επεισόδια βήχα και συριγμού στη διάρκεια λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού δε θα αναπτύξουν στη συνέχεια άσθμα.
Πώς γίνεται η διάγνωση του άσθματος;
Η διάγνωση του άσθματος βασίζεται κυρίως στο λεπτομερές ιστορικό και στην κλινική εξέταση και παρακολούθηση του παιδιού, ενώ σημαντικές πληροφορίες μπορεί να αντληθούν και από τον ενδεικνυόμενο ειδικό εργαστηριακό έλεγχο (π.χ. σπιρομέτρηση και αλλεργιολογικά τεστ). Ιδιαίτερη σημασία κατά τη λήψη του ιστορικού έχει η καλή περιγραφή του είδους, της συχνότητας και των παραγόντων που σχετίζονται με την εκδήλωση των συμπτωμάτων από τους γονείς. Πολλές φορές, αν ο γιατρός εξετάσει το παιδί κατά τη διάρκεια του ασθματικού επεισοδίου, μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση.
Βήχας- ποιό φάρμακο τελικά;
Πάρα πολλά παιδιά βήχουν και μάλιστα πολύ έντονα το χειμώνα. Οι γονείς δικαίως ανησυχούν και αναζητούν τρόπους να καταπραΰνουν το βήχα.
Να υπενθυμίσουμε εδώ μερικά πράγματα για τα φάρμακα που διαθέτουμε και το ρόλο τους στην αντιμετώπιση του βήχα και των ιώσεων του αναπνευστικού γενικότερα.
Τα εισπνεόμενα φάρμακα δεν είναι αντιβηχικά. Είναι φάρμακα είτε προφύλαξης που δίνουμε σε παιδιά που έχουν επιμένον άσθμα είτε βρογχοδιασταλτικά δηλαδή μειώνουν το βρογχόσπασμο που μπορεί να είναι αιτία έντονου βήχα και δύσπνοιας. Η διάρκεια της θεραπείας στα εισπνεόμενα με κορτιζόνη συνήθως μετράται σε μήνες και όχι σε ημέρες, Για να μπορέσουμε να κρίνουμε την αποτελεσματικότητα τους θα πρέπει να περάσει τουλάχιστον 1 μήνας θεραπείας. Θεραπείες των 5-10 ημερών δεν έχουν απολύτως κανένα νόημα και καμία αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση του βήχα. Τα βρογχοδιασταλτικά εισπνεόμενα χορηγούνται μόνο όταν ο βήχας οφείλεται σε βρογχόσπασμο. Αν αντιθέτως το παιδί έχει μόνο έναν ξηρό βήχα χωρίς ακροαστικά, το φάρμακο αυτό δεν κάνει απολύτως τίποτα.
Ο βήχας είναι αντανακλαστικό του οργανισμού όταν αισθάνεται ότι το αναπνευστικό δέχεται κάποια επίθεση. Είναι αυτός που διώχνει τη σκόνη όταν βρεθούμε σε σκονισμένο περιβάλλον και τις εκκρίσεις που μαζεύονται στο αναπνευστικό όταν έχουμε μια ίωση. Αν καταργήσουμε το βήχα τελείως τότε οι εκκρίσεις μένουν στους βρόγχους. Είναι λογικό επομένως να αποφεύγουμε τα αντιβηχικά. Η μόνη περίπτωση που μπορούμε να δώσουμε αντιβηχικά είναι ο ξηρός ερεθιστικός βήχας σε παιδιά χωρίς ακροαστικά. Αντι-ισταμινικά
Το 95% των λοιμώξεων στην παιδική ηλικία οφείλονται σε ιώσεις. Τα αντιβιοτικά δε σκοτώνουν τους ιούς. Παρ’ όλα αυτά βλέπουμε να γίνεται χρήση των αντιβιοτικών σε απλές ιώσεις του αναπνευστικού κυρίως όταν συνοδεύονται από πυρετό. Θυμηθείτε: στις ιώσεις δεν έχουν καμία αποτελεσματικότητα.
Η κατάχρηση της αντιβίωσης «δυναμώνει» τα μικρόβια γιατί οδηγεί στην αύξηση των ανθεκτικών μικροβίων που μπορεί να προκαλέσουν ωτίτιδα, ιγμορίτιδα, πνευμονία ή και μηνιγγίτιδα. Το παιδί δε θα γίνει γρηγορότερα καλά. Μπορεί να δίνουν μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας στο γονιό, εκθέτουν όμως το παιδί σε πιθανές παρενέργειες, οι οποίες καμία φορά μπορεί να είναι και πολύ σοβαρές (π.χ. αλλεργίες). Επίσης κάτι που συχνά ξεχνάμε, δεν θα πρέπει ποτέ να χορηγείται αντιβιοτική αγωγή σε παιδί που δεν έχει εξεταστεί από ιατρό. Τα αντιβιοτικά πρέπει να χορηγούνται σε βρέφη και παιδιά μόνο στις περιπτώσεις που μια λοίμωξη είναι μικροβιακή. Πρόκειται για δυνητικά χρήσιμα φάρμακα, που όμως σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα έχουν φτάσει σε σημείο σοβαρής κατάχρησης κατά την παιδική ηλικία.
Πότε ανησυχούμε και αναζητούμε άμεσα ιατρική βοήθεια – Συμβουλές σε γονείς
Αν και τις περισσότερες φορές ο βήχας δεν είναι ανησυχητικός, είναι σημαντικό να ξέρουμε πότε πρέπει να επισκεφθούμε άμεσα το γιατρό. Σημεία που θέτουν σε συναγερμό είναι:
Τελικά;
Το σημαντικότερο είναι να ξέρετε τι έχει το παιδί σας. Η παρακολούθηση και κυρίως η αντιμετώπιση εξατομικεύονται ανάλογα με την πάθηση αλλά και την ηλικία του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση και ιδιαίτερα όταν το παιδί είναι κάτω του 1 έτους, συμβουλευτείτε τον παιδίατρο και μη χορηγείτε κάποιο φάρμακο χωρίς να τον ενημερώσετε και να βεβαιωθείτε για τις σωστές δοσολογίες και την καταλληλότητα του φαρμάκου για τον βήχα του παιδιού.